Türkiye'de Tek Partili Dönem (1923-1946)

Türkiye Cumhuriyeti'nde tek parti dönemi Osmanlı hanedanının sürgün edilmesinden sonra ilan edilen cumhuriyet rejimi ile başlar (1923). MKP (Milli Kalkınma Partisi) kuruluncaya dek 1923-1946 yılları arasında CHP ülkenin tek partisiydi. DP (Demokrat Parti) karşısında 1946'da yapılan ilk çok partili seçimi kazanan CHP bunda 4 yıl sonra Demokrat Parti'ye iktidarı bıraktı (1950). Bu yıldan günümüze dek CHP bir daha tek başına iktidar olamadı.

Tek partili dönemde Türkiye Cumhuriyeti cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk, çok partili demokrasiye geçebilmek için CHP'ye karşı olacak muhalefet partilerinin kurulmasını istemişti. 1930 senesinde Serbest Cumhuriyet Fırkası (SCF) kuruldu fakat kurucusu tarafından kapatıldı. Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası (TCF) 1924 yılında Kâzım Karabekir tarafınca kurulud fakat üyelerinin 1925'te patlak veren Şeyh Said İsyanı'na karışmalarının öğrenilmesinden sonra kapatıldı. Mustafa Kemal cumhuriyetin kuruluşundan sonra halk oyuyla cumhurbaşkanı olmamıştır, partisine karşı muhalif bir parti dahi tutunamamıştır.

Tek Partili Dönemin Politikası: Demokrasi

Türkiye'de tek partili yönetimin, günümüzdeki anlayış ve tanımı çerçevesinde demokrasiye sığmadığı çok açıktır, tek partili rejimin özgürlük ve insan haklarına saygı kriterleri açısından çokça eleştiriye maruz kalmıştır.

Orta ve Doğu Avrupa sol ve sağ diktatörlerin baskısı altındaydı. İtalya'da Mussolini, Almanya'da Hitler, İspanya'da Franko'nun ülkelerini faşist yönetimleri; Sovyet Rusya'daysa Stalin'in komünist bir yönetimi vardı. İsviçre, Fransa ve Belçikta'da kadınların en temel insani haklarından biri olan siyasala haklarından yoksun halde bulunuyorlardı. Türkiye kadınlara seçme ve seçilme hakkını tanıyan ilk ülkeydi ancak Türk kadınları oy kullanacak bir seçime gidememiştir.

loading...

loading...